IIIIº
idus octobris fuit visitata ecclesia de Portell
por el Obispo PAHOLAC. I en ella trobem coses curioses: [diu Portell,
La Mata, Todolella, Forcall, Ares, Catí, però Villefranche,
Castrifortis, Quinqueturrium, Cuyla, Morelle, La Pobla de Benifaçano,
Herbès Jusans, Castricaprarum,...] [A Portell ve el dia IIIIº idus
octobris, el IIIº idus octobris, a Quinqueturrium, el Vº a Castrifortis,
el VIº a Villefranche, els VIIº a Ares i el VIIIº a Benaçal. Això
ens dona idea de les comunicacions del moment. Anava per antigues vies
romanes?
Encara que, segurament, al contrari del que podríem imaginar-nos ara que
faria un personatge tan important de l'església en aquella època, segur
que no aniria en carro als pobles de la seua Diòcesi. Sembla ser que com
cada dia anava a un poble, feia nit en cada un dels pobles, i ben segur
que ho deuria fer en la casa del rector o d’algun notable del poble] [“idus”
d’octubre vol dir el dia 15, però IIIIº idus no queda clar que
vulgue dir que passen 4 dies pel 15 o que falten... **REVISAR**]
El
document diu el següent:
<<CONTRA
CLERICOS. Ramó Vaquer,
iustitia, Raimundus Vives, Petrus
Altimpe, iurati, Arnaldus
Balaguer, Iohannes de Campos, Guillelmus Martell, Dominicus Iohannis,
Guillelmus Iohannis, Petrus Montreal, iurati et interrogati super
primo
dixerunt quod est in estudio. Super
IIIIº dixerunt quod non. Super V dixerunt quod expenduntur in usus
ecclesie. Super
VIº dixerunt quod sic. Super VIIº dixerunt quod non tenet vicarius
idoneum scolarem. Super VIIIº et IXº dixerunt quod sic. Super Xº et XIº,
XIIº, XIIIº, XIIIIº et XVº dixerunt quod non. Super XVIº dixerunt
quod sic, excepto quod non facit pulsari ad matutinos. Super XVIIº et
aliis necsciunt contrarium.
Qüestionari
“contra clericos”:
Iº.-
Si rector facit residenciam
personalem.
(sobre la residència personal del rector)
IIIº.-
Si fuit promotus infra annum a
tempore collationis sibi facte de dita ecclesia.
(promoció concedida dins de l’any en que va obtenir la
col.laboració
IIIIº.-
Si decessit aliquis sine confessione, communione, baptismo vel sancta
unctione ob culpam rectoris seu vicarii.
(si
ha mort algun feligrés sense haver rebut la confessió, el bautisme o la
unció dels malalts, per negligència del rector o del vicari)
Vº.-
Capire ecclesie in quibus usibus
expendutur.
(A
quins usos destina els ingresos econòmics de l’esglesia)
VIº.-
Ecclesia si est bene parata in
libris et aliis ornamentis.
(Esglesia
ben dotada de llibres econòmics)
VIIº.-
Si tenet assuetos et idoneos
servitores.
(Servidors
idonis i habituals que atenen al servei de l’església)
VIIIº.-
Si servat hospitalitatem.
(Deure
d’hospitalitat)
IXº.-
Si
rector et alii clerici vadunt honeste et endecenti habitu et tonsura
(Honestitat
en forma de vestir, us de l’hàbit talar i en mostrar la tonsura)
Xº.-
Si est aliquis blasphemus,
homicida, sortilegus vel sacrilegus
(Pecats
de blasfèmia, homicidi, sortilegis o sacrilegis)
XIº.-
Si est aliquis hereticus vel
credens hereticis vel qui eso recipiat publique vel occulte
(Pecats d’heretgia, creences herètiques, ocultisme, etc.)
XIIº.-
Si est aliquis qui teneat publice
concubinam.
(Pecat de concubinat)
XIIIº.-
Si est aliquis qui ludat publique
ad aleas vel taxillos
(Jugador
públic, de jocs d’atzar o jocs de daus)
XIIIIº.-
Si est aliquis negotiator vel
usurarius publicus
(Negociant o usurer públic)
XVº.-
Si est aliquis simoniacus in ordine,
vel beneficio vel accipiat pecuniam pro sacramentis.
(Simoníac
amb la seva ordre sacerdotal, amb el benefici eclesiàstic o negocia amb
l’administració de sacraments)
XVIº.-
Si fàcit bene officium suum a
cantico gradum usque ad completorium
(Correcta
celebració de l’ofici diví des del càntic del gradual fins al
complert.
XVIIº.-
Si vicarium qui est in ecclesia
habet literas dimissorias a suo episcopo.
(Lletres dimisories del bisbe exhibides pel vicari)
CONTRA
LAYCOS. Super primo, IIº et IIIº dixerunt quod non. Super IIIIº
dixerunt quod non. Super Vº, VIº et VIIº dixerunt quod non, excepto
quod in vigiliis fiunt tripudia inhonesta. Super VIIIº et IXº dixerunt
quod competenter. Super
Xº dixerunt quod bene decimant omnes.
CONTRA
LAYCOS. Super primo interrogatus Iacobus
d’Orta, vicarius, dicte ecclesie, IIº et IIIº articulis dixit quod
non.
Super
IIIIº dixit quod audivit dici quod Guillelmus
Martell mutuat diners ad usuras et audivit dici specialiter quod
mutuavit Michaeli Juglar XX
solidos per XXV. Super Vº, VIº et VIIº dixit quod non. Super VIIIº et
IXº dixit quod competenter. Super Xº dixit quod non.
Fuit
correctus Guillelmus Martell
et iuravit quod de cetero non utetur contractibus usurariis scienter et
promisit et caetera.
Qüestionari
“contra laycos”:
I.-
Queratur si est aliquis solutus vel
coniugatus qui teneat publice concubinam.
(Estat civil i pràctica del concubinat)
II.-
Si est aliquis uxoratus qui non
cohabitat cum uxore propia.
(Casats que no cohabiten amb la seva esposa)
III.-
Si sunt aliqui coniuncti
matrimolialiter in gradu prohibito consanguinitatis vel affinitatis, aut
filiationis spiritualis.
(Unions matrimonials en distints graus de consanguinitat, afinitat
o filiació espiritual)
IIII.-
Si est aliquis usurarius publicos vel qui mutuet XI per XII.
(Pecat d’usura pública o canvis injusts)
V.-
Si est aliquis maledicus,
sacrilegus vel sortilegus vel qui vadat ad devinos, vel sit incortator.
(Pecat de maledicció, sacrilegi, sortilegi, visita als adivins,
etc.)
VI.-
Si est aliquis hereticus vel
credens hereticis vel qui eso recipiat publice vel occulte.
(Pecat d’heretgia o creences herètiques)
VII.-
Si fiunt vigilae inhoneste in
ecclesiis, tripudiando vel inhonesta alia committendo.
(Celebració de vigilies deshonestes en l’església, amb balls o
reunions)
VIII.-
Si festa bene coluntur et si bene
ieiunia observantur.
(Observància de les festes de guardar i dejunis)
IX.-
Si legata ad pias causas bene
solvuntur.
(Cumpliment dels llegats pius)
X.-
Si sunt aliqui qui male deciment
vel primitient.
(Cumpliment del pagament dels delmes i primícies)>>
(GARCÍA
EGEA, Mª Teresa. La visita
pastoral a la Diócesis de Tortosa del Obispo Paholac, 1314, p.137.
Servei de Publicacions de la Diputació de Castelló. Castelló. 1993.)
|